Rzeźba Piotra Włostowica w kościele na Ślęży i krótki rys historyczny

Zdjęcie: Rzeźba Piotra Włostowica w kościele na Ślęży, 23.04.2023

W kościele na szczycie Ślęży umieściliśmy rzeźbę przedstawiającą Piotra Włostowica. Jest to niezwykła postać historyczna - żył na przełomie XI i XII wieku - związana z górą Ślężą. Piotr wykazywał się wielkim patriotyzmem, odwagą oraz pobożnością. Można przyjąć, że w dużej mierze przyczynił się do początków ewangelizacji Śląska. Był również fundatorem zakonu augustianów, znajdującego się w miejscu dzisiejszego kościoła na szczycie Ślęży.

Piotr Włostowic (również „Włast” lub „Włost”) zwany później „Duninem” wywodził się z herbu Łabędź (ur. ok. 1080, zm. 1153). Był śląskim możnowładcą, synem Włosta, a od 1117 roku palatynem Bolesława Krzywoustego. Wywodził się prawdopodobnie z dawnego rodu książąt śląskich, na co wskazuje umiejscowienie jego włości w tak ważnych dla Śląska miejscach jak wyspa Piasek we Wrocławiu oraz Ślężą i ziemie wokół góry. O Piotrze pisano jako o „mężu jak najgoręcej oddanym czci Bożej, sprawie Kościoła i religii”. Za życia Piotr Włostowic miał ufundować wraz z małżonką aż 77 kościołów i innych obiektów sakralnych. Do jego rodziny należała góra Ślęża wraz z otaczającymi ją wioskami.

Kościół na Ślęży swą historią sięga początków XII w. za panowania Bolesława III. Wtedy to komes Piotr Włostowic sprowadził na Ślężę zakon augustianów pochodzących z Flandrii (dzisiejsza Francja), przekazując im na własność Górę oraz fundując na szczycie świątynię i klasztor. Następnie zakonnicy przenieśli swoją siedzibę do Wrocławia, gdzie Piotr podarował augustianom nadodrzańską wyspę Piasek, na której wraz z żoną Marią ufundował kościół i klasztor. Stąd augustianie przez następne kilka wieków władali swoimi posiadłościami - w tym także Górą Ślężą. Oczywistym jest fakt, iż mnisi musieli wznieść wraz z klasztorem na Ślęży także świątynie lub kaplicę. W świetle dokumentów fundacja na górze mogła powstać ok. 1138 roku, nieco później przybyli tam zakonnicy, natomiast świątynię poświęcono o w latach 1143-47. Kościół na szczycie jest wyraźnie wspominany w bulli papieża Eugeniusza III z 1148 roku oraz bulli papieża Innocentego z 9 lipca 1250 roku, który objął swoją protekcją także obiekt na Ślęży. Kościół konsekrował biskup wrocławski, a poniżej szczytu funkcjonowała zapewne osada, stanowiąca zaplecze najpierw dla budowy, a potem dla funkcjonowania kościoła i klasztoru. Góra Ślęża przez wieki kojarzona była z grodem znajdującym się na jej szczycie, który istniał w czasach Henryka Brodatego oraz Piotra Włostowica.

Ciekawostka – w kościele NMP na Piasku we Wrocławiu przy wejściu do zachrystii znajduje się tympanon przedstawiający żonę Piotra Włostowica, trzymającą na jednym ramieniu nowo wybudowany kościół NMP na Piasku, obok niej znajduje się syn Świętosław, a w górnej części Matka Boża oraz napis w łacinie: „Maria ofiaruje kościół Maryi”. Według łęczyckiej tradycji, Piotra Własta pochowano w Archikolegiacie Łęczyckiej w Tumie koło Łęczycy. W zachodniej nawie archikolegiaty znajduje się romański nagrobek z postacią rycerza w szyszaku z mieczem. Według lokalnej legendy to grób Piotra Włostowica wraz z jedynym bodaj istniejącym wizerunkiem, i to na podstawie tego wizerunku wzorowaliśmy rzeźbę znajdująca się obecnie w kościele na Ślęży.

Po wyremontowaniu świątyni na Ślęży - oraz odtwarzaniu burzliwej historii tego miejsca nawiązali ze mną kontakt potomkowie w linii prostej samego Piotra Włostiwica. Efektem naszych rozmów będzie zorganizowanie w kościele na Ślęzy w dniach 8-14 czerwca 2023 r. zjazdu potomków Piotra Włostowica oraz miłośników Ziemi Ślężańskiej. Szczegóły uroczystości podamy wkrótce, jednak już dziś serdecznie zapraszamy Państwa do uczestnictwa.